Farklı Pazarlama Düzenlemeleri (Hal Yasası) Altında Mekânsal Piyasa Etkinliğinin İncelenmesi: Türk Limon Piyasaları Örneği

Üniversitemiz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü öğretim elemanı Arş. Gör. Dr. Yılmaz Köprücü’nün, doktora tez çalışmasını yürüttüğü danışmanı Prof. Dr. Hüseyin Taştan ile birlikte yazdığı “Examining spatial market efficiency under different marketing regulations: The case of Turkish lemon markets” başlıklı makale Agricultural Economics dergisinde yayınlandı.

Bu çalışma, değişen rejim (switching regime, SR) ve eşikli otoregresyon (threshol autogression, TAR) modellerini kullanarak Türkiye limon piyasalarında mekânsal piyasa etkinliği ve stoklama/depolama etkinliğini incelemektedir. Örneklem dönemi, yaş meyve ve sebze piyasalarının performansının artırılması, üretim-tüketim zincirinin kısaltılması ve perakende fiyatlarının düşürülmesi amacıyla çok önemli bir düzenleme reformunu içermektedir. Eski pazarlama rejiminden yeni pazarlama rejimine kademeli geçişe izin veren genişletilmiş bir SR modeli kullanarak, büyük tüketim bölgeleri olan İstanbul, Ankara ve İzmir’i de içeren bölgesel piyasalarda, piyasa etkinliğinde ve işlem maliyetlerinde yapısal bir değişiklik olmadığı hipotezi test edilmiştir.  

Sonuçlar, Hal Yasası sonrası dönemde etkin arbitraj rejimi olasılığının göreli olarak daha yüksek olduğunu, ancak daha da artma olanağının bulunduğunu göstermektedir. Genişletilmiş SR modelleri ortalama işlem maliyetlerinde önemli bir değişiklik göstermezken, eşikli otoregresyon modelleri az da olsa bir artış olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, mekânsal fiyatlar reform sonrası dönemde daha hızlı uyum sağlayarak, nispeten daha etkin piyasa işleyişini desteklemektedir. Hal Kanunu’nun ardından mekânsal piyasalar daha etkin çalışıyor gibi görünse de perakende fiyatlarda kalıcı düşüşlere yol açmamıştır. Son olarak, depolama etkinliği için eşikli otoregresyon modellerinden elde edilen sonuçlar, reform öncesi ve sonrası dönemler arasında depolama davranışında kayda değer bir fark olmaksızın, piyasaların makul derecede etkin çalıştığını göstermektedir.     

Makaleye erişim bağlantısı: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/agec.12792