Sodyum Hipokloritin Klorheksidin ile Kazara Temasından Sonra Ne Oluşmaz?

Üniversitemiz Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti Bölümü öğretim üyesi sayın Doç. Dr. Ekim Onur Orhan’ın başlıca yazar olduğu ‘What does not form after accidental sodium hypochlorite contact with chlorhexidine?’ başlıklı makale International Endodontic Journal dergisinde yayınlandı.

Önem arz eden belirli bir konu üzerine birçok çalışma yapıldığında, konu spesifikleşir ve sahip olunan detaylar sayesinde görüşler fraksiyonlara ayrılabilir. Böyle önem arz eden konular üzerinde süregelen araştırmalar ile detaylar tekrar tekrar farklı yöntemler ile ele alınır, nihayetinde ortaya çıkan bilimsel materyaller ile bu fraksiyonlar ya desteklenir ya da sönümlenir. Endodonti klinik rutininde sıklıkla kullanılan farklı antiseptiklerin (%5,25 sodyum hipoklorit ve %2 Klorhekzidin diglukonat) birbiri ile kanal içi teması sonrasında, kanserojen ve toksik moleküllerin serbestleştirdiği üzerine yayınlanan yazılar endodontistleri endişelendirmektedir. Bundan dolayı endodontik açıdan önem arz eden bu konu, yazarlar tarafından farklı yöntemler ile ele alınmıştır.

Üniversitemiz Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Ekim Onur ORHAN’ın dahil olduğu değerli yazar ekibinin, ‘International Endodontic Journal (SCI-Q1-Impact Factor:5.264)’ dergisinde yayımlanan ‘What does not form after accidental sodium hypochlorite contact with chlorhexidine?’ başlıklı makalesinde, etkileşim sonrasında endişe yaratan kanserojen “para-kloroanilin molekülünün aslında serbestleşmediği ve yapıda bağlı kalmaya devam ettiği”  ispat ve alıntılamalar ile net bir şekilde bildirmektedir. Bu makalede, Eskişehir Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Sayın Prof. Dr. Deniz HÜR danışman-yazar (Senior author) ve Yakın Doğu Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Restoratif Diş Tedavisi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özgür IRMAK ortak yazar olarak yer almaktadır.

Geçmiş araştırmalarda, bu etkileşimin sonucu oluşan kahverengi çökeltinin kimyasal yapısı, kütle spektroskopisi yöntemiyle test edilmiş ve para-kloroaniline ait zirveler izlendiği rapor edilmiştir. Analitik sonuçların sapmasına yol açan bu yanlılığın oluşma sebebinin, Klorhekzidin molekülünün doğal bir parçası olan para-kloro amid kısmının kütle spektroskopisi yöntemi ile parçalanması olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kütle spektroskopisi yöntemlerinden herhangi biri Klorhekzidin içeren bir yapıyı analiz ettiğinde, molekülün kütle fragmantasyonu sonucunda doğal olarak iyonize olmuş para-kloroaniline ait zirveler oluşacağının altı çizilmektedir.

2016 yılında, Eskişehir Teknik Üniversitesi (O yıl itibariyle Anadolu Üniversitesi) Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Sayın Prof. Dr. Deniz HÜR’ün danışmanlığında yayınlanan makale serisinin ilk makalesinde, kanserojen “para-kloroanilin molekülünün aslında serbestleşmediği ve yapıda bağlı kalmaya devam ettiğini” gösterilmiştir. Bu araştırma bulguları, Avusturya Endodonti Topluluğu sempozyumunda ödüle layık görülmüştür.  Süregelen dönemde, para-kloroanilin serbestleşmediğini” gösteren 3 orijinal araştırma makalesi ve bir editöre mektup olmak üzere toplan 4 makale daha yayınlanmıştır.

Sonuç olarak, bu son makalede, “Endodontik dezenfeksiyonla ilgili bir komplikasyon olan etkileşim sonrasında, 'kanserojen' veya 'toksik' para-kloroanilinin serbestleşmesi” tartışma konusu netleştirilmiştir. Literatürde para-kloroanilin molekülünün etkileşim sonrası serbest halde bulunduğunu savunan fraksiyon sönümlenmiştir. 

Makaleye erişim için: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/iej.13729