Kalsiyum Hidroksit Bazlı İlaçların İçsel Fizikokimyasal Etkileşimleri

Üniversitemiz Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti Bölümü Başkanı ve öğretim üyesi Doç. Dr. Ekim Onur Orhan’ın ve Üniversitemiz Merkezi Araştırma Laboratuvarı Uygulama ve Araştırma Merkezi (ARUM)’dan Öğr. Gör. Dr. Gökhan Dikmen ve Öğr. Gör. Dr. Okan Uslu’nun yazarları arasında bulunduğu ‘Intrinsic physicochemical interactions of calcium hydroxide-based medications’ başlıklı makale ‘Microscopy Research and technique’ dergisinde yayınlandı.

Kalsiyum hidroksit (KH) ilk kez 1920'de Hermann tarafından diş hekimliğine doğrudan pulpa kaplama ajanı olarak önerildi. Geçen bir yüzyılda, KH çeşitli diş malzemeleri ve çeşitli tedavi prosedürlerinde kullanılan antiseptik formülasyonlar içinde yer aldı. Bunlar, kök kanal boşluğunun geçici sızdırmazlık maddelerini, pulpa kapatma maddelerini ve kök kanal doldurma malzemelerini içermektedir. Çeşitli KH formülasyonlarının kök perforasyonlarında, travmatik diş / dentoalveolar yaralanmalarda, avülsiyon ve kök rezorpsiyonlarının tedavisinde kullanılması da yaygındır. KH, kök kanal boşluğunun dezenfeksiyonunda çoklu seans yaklaşımında en çok tercih edilen antiseptik ilaçtır.

KH, beyaz kokusuz bir tozdur ve güçlü bir baz olarak sınıflandırılır. KH, radyokontrast ajanları kullanılmadan X-ışını görüntüleme ile kolayca tespit edilemez. Radyografik görüntüleme tekniklerinde diş dokularını ayırt etmede güçlük çekildiği için, KH ilaçlarının görüntülenmesi için iyodoform veya baryum sülfat (BS) gibi X-ışını zayıflatıcı kontrast ortamına ihtiyaç vardır. Baryum süspansiyonları, sadece kanal içi ilaçlarda değil, aynı zamanda bilgisayarlı tomografi ile gastrointestinal sistem görüntülemesini sağlamak için ağızdan da kullanılmaktadır. Bu radyokontrast ajan, 1950'lerden beri klinik tıpta güvenle kullanılmaktadır.

KH toz agregası bir araçla karıştırılır ve ardından kök kanal boşluğuna aktarılır. Kolay yerleştirilmesi ve içi boş kök kanal boşluğuna geçici olarak kapatılması için KH ilacı için doymuş bir süspansiyon veya macun / kremsi form arzu edilir. Ayrıca, KH agregat ilaçları kullanımdan önce hasta başında hazırlanabilir. Ancak önceden karıştırılmış formlar da şırınga paketlerinde mevcuttur. Parçalanmayı en aza indirmek ve ilacı hedef bölgede uzun süre tutmak için KH ilaçları için üç tip araç tanımlanmıştır. Bu araçlar: “sulu, viskoz ve yağlı” olarak sınıflandırılır. Bir sulu süspansiyonunda, KH tozu kalsiyum ve hidroksil iyonlarına ayrışır ve 12.5 pH ile sonuçlanır. Bu nedenle, alkali pH şokları nedeniyle kök kanal boşluğu mikroorganizmalardan arındırılabilir. Temel olarak, KH ilacının antimikrobiyal aktivitesi, bir ortam veya araçtaki iyonik ayrışmayla doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, alkalinite, kanal içi bir ilaç olarak KH'nin etkili kullanımı için bir ön koşuldur. Literatürde pH ve iyonik aktivite ile ilgili biyolojik özellikleri tarif edilmiş olmasına rağmen, ilaçları oluşturmak için KH'nin karıştırıldığı araç ve substratların fizikokimyasal özellikleri ve etkileşimleri tam olarak anlaşılmamıştır. Üstelik, KH bazlı ilaçların birçok tescilli markası vardır. Bu makalenin amacı, üç farklı ticari KH ilaçlarındaki fizikokimyasal etkileşimleri farklı analitik yöntemler aracılığıyla incelemektir.

Üniversitemiz Diş Hekimliği Fakültesi Endodonti Bölümü Başkanı ve öğretim üyesi Doç. Dr. Ekim Onur Orhan’ın katkı verdiği araştırma ekibinin ‘Microscopy Research and technique’ dergisinde yayınlanan ‘Intrinsic physicochemical interactions of calcium hydroxide-based medications’ başlıklı makalesi, ileri endodonti tedavilerinde yüzyıldır kullanımda olan antiseptik bir ilacın intrinsik etkileşimlerini mutlianalitik olarak literatürde ilk kez değerlendirilmiştir.

Doç. Dr. Ekim Onur Orhan ve çalışma ekibi hipotezlerini ticari ve referans molekülleri içsel fizikokimyasal etkileşimleri yönünde test etmiş ve sonuçlarını rapor etmiştir. ESOGÜ-ARUM bünyesindeki sofistike analitik enstrümanlar olan Raman spektroskopisi, mapping, XRD, FESEM-EDX birlikte kullandığı çalışmasında Doç. Dr. Ekim Onur Orhan, “Kalsiyum hidroksit bazlı ilaçların farklı formları arasındaki yapısal farkı ortaya çıkarmıştır.” ifadesine yer veriyor. ESOGÜ - ARUM dan uzmanlar ile ortaklaşa yürütülen çalışmada, “Test edilen her ilacın aracı ve substratları, elektrostatik etkileşimler yoluyla bileşimin fizikokimyasal özelliklerini değiştirdiği sonuçlarının gelecek karşılaştırmalı çalışmalar için bir referans niteliğinde” olduğu ifadelerine ayrıca yer veriliyor. 

Makaleye erişim için: Uslu, O., Dikmen, G., & Orhan, E. O. (2020). Intrinsic physicochemical interactions of calcium hydroxide-based medications. Microscopy research and technique, 10.1002/jemt.23600. Advance online publication. https://doi.org/10.1002/jemt.23600