Yeşil inovasyon nedir?

Üniversitemiz Turizm Fakültesi Turizm İşletmeciliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. İlker Kılıç ve Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Turizm İşletmeciliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mert Gürlek tarafından hazırlanan “Conceptualization, measurement and theorization of green innovation in hospitality and tourism: looking back to move forward” başlıklı makale hizmet sektörünün önde gelen dergilerinden biri olan Service Industries Journal dergisinde yayımlandı. 

Dünya nüfusundaki artış, ekonomik kalkınma ve çevre arasındaki gerilimi her geçen gün artırmaktadır. Nüfus artışı çevresel bozulma, kaynakların tükenmesi ve küresel ısınma gibi sorunları ağırlaştırmıştır (Luo et al., 2023). İnsan yaşamının devam edebilmesi için ekonomik kalkınma ve çevresel sürdürülebilirliği eş zamanlı sağlamak bir zaruret halini almıştır (OECD, 2011). Gelecek nesillerin ihtiyaç duyacağı çevresel kaynaklardan ödün verildiğine dair giderek artan kamu tepkileri çevresel sürdürülebilirliği firmaların ana gündem maddesi haline getirmiştir (Khanra et al., 2022). Sürdürülemez kalkınmanın tetiklediği iklim değişikliği çevresel kötü gidişi durdurma çağrılarına aciliyet kazandırmıştır (Tariq et al., 2017). Yıllar ve yıllardır araştırmacılar, kamu otoriteleri ve uygulayıcılar şu soruya cevap bulmaya çalışmaktadırlar: Gelecek nesiller için çevreyi koruyarak ekonomik kalkınmayı nasıl sürdürebiliriz (Beckerman, 1994; Sandberg et al., 2019). Görünüşe göre yeşil inovasyon şu ana kadar bu soruya verilen en iyi cevaptır (Sun et al., 2023). Yeşil inovasyon hem firmalara rekabet avantajı sunarken hem de çevresel sürdürülebilirliğin sağlanmasına katkı sağlar. Esasen yeşil inovasyon bir kazan kazan stratejisidir (Gürlek & Tuna, 2018). Yeşil inovasyon yoluyla firmalar hem çevre korumaya dönük toplumsal tepkilere cevap verirken, hem de pazar paylarını artırmakta ve daha düşük hammadde kullanımı, enerji ve su tasarrufu gibi maliyet avantajları elde etmektedirler (Farza et al., 2021).

Turizm alanında yeşil inovasyon çalışmaları erken gelişme aşamasındadır (Akhtar et al., 2023).  Yeşil inovasyonun kavramlaştırılması, teorileştirilmesi ve ölçümü hala belirsizliğini korumaktadır (Gürlek & Koseoglu, 2021). Yeşil inovasyonun gerçekte ne olduğunu ve nasıl tanımlanması gerektiği konularına yeterince dikkat çekilmemiştir. Bu tür belirsizlik bilimsel alandaki araştırma akışının tutarlığını bozabilir (Gong & Ribiere, 2021). Üzerinde mutabakata varılan kavramsallaştırma ve anlayış geliştirmeden bir disiplinin teorisinin ve uygulamasının bilimsel konumu ilerletilemez. Sağlam bir tanım olmaksızın önceki alanyazının inşa edildiği tutarlı bir araştırma akışı oluşturmak zordur. Teori geliştirme bilimsel ilerleme için oldukça kritik olduğu için konsensus sağlanmamış tanımlar teorik belirsizliğe neden olacaktır. Genel kabul görmüş bir kavramsallaştırma ve ölçüm ölçeği olmaksızın, uygulayıcılar yeşil inovasyon uygulamalarını etkili bir şekilde uygulayamazlar ve firmalar arasındaki farklılıklar nedeniyle firmalar arası bir karşılaştırma yapılamaz (Stock & Boyer, 2009). Bilimsel bilginin birikmesi ve bilimsel ilerleme için araştırma alanlarının istikrarlı bir şekilde gelişmesi gerekmektedir. Kavramları sağlam temeller üzerinde inşa etmek bir disiplinin ilerlemesi için önemlidir. Kavramsal ve ölçümsel belirsizlikler bilimsel ilerlemeyi tehdit eder (Riedl et al., 2017).

Son çağrılar yeşil inovasyon araştırmalarındaki kafa karışıklığının ortadan kaldırılması için kapsamlı review ihtiyacını ortaya koymuştur (Gürlek & Koseoglu, 2021). Bu araştırma turizm alanındaki yeşil inovasyon kavramsallaştırılması, ölçümü ve teorik arka planını gözden geçirmeyi amaçlamaktadır. Yukarıdaki tartışmaya dayanarak aşağıdaki sorulara cevap bulmayı amaçlıyoruz.

Turizm alanında yeşil inovasyon nasıl tanımlanmış/kavramsallaştırılmıştır?

Turizm alanında yeşil inovasyon nasıl ölçülmüştür?

Turizm alanında yeşil inovasyon için hangi teoriler kullanılmıştır?

Ortak bir anlayış geliştirmek için gelecek çalışmalara öneriler nelerdir?

Bu araştırma birkaç katkı sunmaktadır Birincisi, bu araştırma önceki gözden geçirme çalışmalarının ihmal ettiği (Gürlek & Koseoglu, 2021; Arici & Uysal, 2022), Turizm alanında yeşil inovasyon kavramsallaştırılması, ölçümü ve teoriyi inceleyerek alanyazına katkı sağlamaktadır. İkincisi yeşil inovasyon için en büyük zorluk tutarlı bir kavramsallaştırma ve ölçüm eksikliğidir. Bu araştırma yeşil inovasyon ve türleri için uygun kavramsallaştırmalar önermekle beraber ölçümüne dair öneriler sunmaktadır. Üçüncüsü bu araştırma yeşil inovasyon teorik temellerini güçlendirmek için teorik perspektifler önermektedir.  Dördüncüsü, bir çalışma alanının sağlam bir şekilde ilerlemesi için ortak anlayışların geliştirilmesi kritiktir. Çalışma alanına özgün katkılar sağlanmasında araştırmacıların neyin bilindiğini, neyin bilinmediğini ve neyin bilinmesi gerektiğini anlamaları gerekmektedir. Turizm alanında her yıl binlerce makale yayımlanmaktadır. Bu da hem araştırmacıların hem de uygulayıcıların son gelişmeleri takip etmesini zorlaştırmaktadır. İyi yazılmış sistematik alanyazın incelemeleri basılan binlerce makale çalışma alanına katkılarını anlamaya, bulguları sentezlemeye, çelişkileri tespit etmeye ve gelecek araştırmacılar için öneri geliştirmeye katkı sağlamaktadır (Akdeniz, Talay, & Kirca, 2023). Son olarak sistematik gözden geçirme çalışmaları kanıta dayalı bilginin uygulayıcılara aktarılmasında kritik bir rol oynamaktadır. Gözden geçirme çalışmaları sayesinde uygulayıcılar son gelişmeler hakkında bilgi sahibi olurlar (Arici et al., 2022). Bu çalışma turizm alanında uygulayıcılar tarafından yeşil inovasyonun daha iyi anlaşılmasına katkı sunar. 

Makaleye erişim: https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/02642069.2024.2378332?needAccess=true