Polonya ve Türkiye’deki Ergenlerde Siber Saldırganlık Profilleri: Okul Stresiyle Başa Çıkma ve Tükenmişlikle İlişkisi

Üniversitemiz Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Ayşe Aypay, Doç. Dr. Fatma Altınsoy ile Polonya’dan Dr. Katarzyna Tomaszek (Rzeszow University) ve Dr. Agnieszka Muchacka-Cymerman’ın (Humanitas Academy) ortak çalışması olan ‘What is internet for when studying is exhausting? Cyberaggression profiles associations to school stress management skills and study burnout among Polish and Turkish adolescents’ başlıklı makale, psikoloji alanında önde gelen dergilerden biri olan Current Psychology dergisinde yayımlandı.

Günümüz ergenleri hem yüz yüze hem de dijital ortamlarda çeşitli saldırganlık biçimlerine başvurabilmektedir. Literatürde bu davranışların bireysel özellikler, sosyal ilişkiler ve çevresel koşulların etkileşimiyle şekillendiği yaygın biçimde kabul edilmektedir. Ancak okul yaşamına ilişkin sorunların siber saldırganlık türleriyle nasıl kesiştiğine dair bulgular sınırlıdır. Mevcut çalışma, Türkiye ve Polonya’dan ortaokul düzeyindeki ergenleri karşılaştırmalı olarak inceleyerek okul kaynaklı uyumsuzlukların (okul tükenmişliği ve düşük düzeyde okul stres yönetimi) siber saldırganlık biçimleriyle nasıl ilişkilendiğini sorgulamaktadır. Araştırmada, katılımcıların siber saldırganlık örüntüleri gizil profil analizi ile sınıflandırılmış; ortaya çıkan profiller, farklı saldırganlık yönelimlerinin kültürel bağlama göre değiştiğini göstermiştir. Çalışmada, üç farklı siber saldırganlık profili belirlenmiştir: düşük düzeyde siber saldırganlık sergileyen ergenler (n = 727), dürtüsel davranışlar gösteren siber saldırganlar (n = 70) ve orta düzeyde kontrollü siber saldırganlık eğilimleri sergileyen ergenler (n = 162). Ayrıca, bu profillerin okul tükenmişliği ve stres yönetimi düzeyleriyle ilişkili olduğunu ve aile kaynaklı tükenmişlik ile artan okul taleplerinin siber saldırganlık riskini yükselttiğini göstermiştir.  Çalışma, siber saldırganlık önleme çabalarının yalnızca bireysel müdahalelerle sınırlı kalmaması; aile ve okul uygulamalarını içeren ekolojik temelli programların geliştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu bulgular, eğitim politikaları ve okul temelli ruh sağlığı uygulamaları için hedeflenmiş müdahalelerin önemine işaret etmektedir.

Makaleye erişim için: https://link.springer.com/article/10.1007/s12144-025-07346-5