Kök Hücreler Daha İyi Yara İyileşmesi İçin Programlanabilir mi?

Üniversitemiz Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Doç. Dr. Eray Atalay’ın yürütücüsü ve aynı klinikte görevli Dr. Öğr. Üyesi Onur Özalp’in araştırmacısı olduğu 123S073 proje numaralı TÜBİTAK 1001 ve ESOGÜ ÖNAP projelerinden elde edilen verilerin bir çıktısı olan, üniversiteler arası işbirliği ile gerçekleştirilen ve Hücresel Tedavi ve Kök Hücre Üretim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTEM) bünyesinde çalışan Dr. Burcugül Altuğ ve Kök Hücre Anabilim Dalı Doktora öğrencisi Merve Nur Soykan’ın ilk yazarı olduğu “Crosstalk among miR-29, α-SMA, and TGFβ1/β3 in melatonin-induced exosome (Mel-prExo) treated human limbal mesenchymal stem cells (hLMSCs): An insight into scarless healing of the cornea” başlıklı makale BioFactors dergisinde yayınlandı.

Dünya çapında yaklaşık 10 milyon insanın kornea opaklaşmasına bağlı körlükten etkilendiği bilinmektedir. Termal ve/veya kimyasal kornea yaralanmaları sonrasında erken dönemde uygun tedavi edilmeyen ya da ağır hasarlanan hastalarda kornea opaklaşması kaçınılmaz olmaktadır. Geç dönemde yapılan müdahaleler hem ekonomik olarak maliyetli hem de göreceli olarak düşük görsel sonuçlara sahiptir. Son yıllarda termal ve/veya kimyasal kornea yaralanmaları sonrasında nedbesiz iyileşmeyi destekleyecek yeni stratejiler geliştirilmektedir. Bunların arasında farklı kaynaklardan elde edilen kök hücre tedavileri ve hücresiz tedavi olan kök hücre kaynaklı hücrelerin birbirleri arasında iletişim kurmasını sağlayan kargo paketlerinin (eksozom) kullanılması yer almaktadır. Bu çalışmada, korneoskleral kenardan elde edilen insan limbal mezenkimal kök hücrelerinden melatoninin indüklediği eksozomlar izole edildi. Melatonin ile tedavi edilen eksozomlar hücrelere uygulanarak miRNA ve RNA ekspresyon değişiklikleri ve RNA ve miRNA'lar arasındaki olası etkileşimler incelendi.

Üniversitemiz Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Eray Atalay’ın yürütücüsü olduğı araştırma ekibinin BioFactors dergisinde yayınlanan “Crosstalk among miR-29, α-SMA, and TGFβ1/β3 in melatonin-induced exosome (Mel-prExo) treated human limbal mesenchymal stem cells (hLMSCs): An insight into scarless healing of the cornea” başlıklı makalesi, oküler yüzey yaralanmalarında kullanılmak üzere hücrelerin birbirleriyle iletişimlerini sağlayan eksozomların içerisinde barındırdıkları kargo malzemelerinin düzenlemesini kapsamaktadır. Hücresel hasarı azaltmak ve nedbesiz iyileşmeyi desteklemek amaçlı limbal mezenkimal kök hücrelerden elde edilen eksozomlara, prorejeneratif özellik kazandırıldığı gösterilmektedir.

Oküler yüzeyin kimyasal yaralanmalarında kornea epitelinin yenilenememesi kalıcı görme bozukluğuna neden olabilmektedir. Doç. Dr. Eray Atalay ve ekibi, kornea epitelinin rejenerasyonunu desteklemek için hücrelerden elde edilen eksozomları yeniden programlamak üzerine çalışmıştır. Rejenerasyonu desteklemek için programlanmış eksozomlar ile alternatif tedavi oluşturma yönünde bir adım atılmıştır.

Üniversitemizin öncelikli alanlar kategorisinde desteklediği bilimsel araştırma projesinde görev alan öğretim üyeleri, Hücresel Tedavi ve Kök Hücre Üretim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTEM) öğretim üyesi ve müdürü Prof. Dr. Ayla Eker Sarıboyacı ve İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Doç. Dr. Cezmi Doğan ile ortaklaşa yürütülen çalışmada, insan limbal mezenkimal kök hücrelerden elde edilen eksozomlar melatonin ile uyarılarak rejeneratif özellik kazandırıldı. Bu eksozomlar in vitro koşullarda denenerek hücre bölünmesini arttırdığı gözlendi. Eksozomların rejeneratif özellikleri ise moleküler yolaklar üzerine olan etkileri ile kanıtlandı.

Yapılan çalışmada oküler yüzey yaralanmalarında alternatif bir tedavi olarak kullanılabilecek, melatonin ile uyarılabilen prorejeneratif eksozom eldesi sağlanabileceği gösterilmiştir.

Makaleye erişim için: https://iubmb.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/biof.2085